گردشگری و موسیقی

به نوشته بهاره فلاح، در وبسایت راهنمای سفر کارناوال، قدمت صنعت گردشگری را به آغازین لحظه‌های حیات انسان نسبت می‌دهند که تنها در طول زمان اشکال و اهداف آن دستخوش تغییر شده است. بسیاری از کارشناسان معتقدند که این صنعت ریشه در تاریخ زندگی جمعی انسان‌ها دارد و از دوره‌های بسیار کهن به صورت‌های مختلف نوعی از گردشگری و جهانگردی رواج داشته است. مردم در تمدن‌های ماقبل تاریخ هم مجبور به جابه‌جایی بودند تا غذا به دست بیاورند، از خطر دوری کنند و یا به مناطق دارای آب و هوای بهتر بروند. با گذر زمان انگیزه‌هایی همچون تجارت و تبادل کالا آن ها را به مسیرهای دورتری کشاند و ابعاد مسافرت را وسعت بخشید. با گسترش امپراطوری های باستان، مسافرت‌های رسمی دولتی به منظور اعزام نمایندگان حکام به اماکن دوردست، برای جنگ‌ها و یا دریافت مالیات و خراج آغاز گردید. در دوره ی حکومت خانواده‌های سلطنتی در مصر بود که مسافرت با قصد تجارت و تفریح رواج یافت.
البته برخی از کارشناسان هر جابه‌جایی را در تعریف گردشگری نمی‌گنجانند ولی به نظر من می‌توان این تعاریف را برای دوران مدرن( منظور بعد از اتقلاب صنعتی است) محفوظ دانست و جابه‌جایی‌های گذشته را شکلی از گردشگری کهن دید.
به غیر از رفتن به مکان جدید به منظور زندگی در محیط بهتر و یا اعزام نیرو جهت جنگ، سفر به قصد زیارت یکی از اولیه‌ترین اشکال مسافرت بوده است. امروزه به این شکل از گردشگری، گردشگری مذهبی گفته می‌شود. این سفر به تاریخ فرهنگ دینی گره خورده است. سفرهای ایرانیان باستان به معبد آناهیتا در کنگاور، سفرهای مصریان برای دیدار فراعنه، مراسم مقدس یونانیان باستان در معابد آپولون و سفر حج از جمله این نوع گردشگری به شمار می‌روند.
با شروع عصر صنعتی و زندگی در شهرهای بزرگ و به دور از طبیعت، به مرور احساس نیاز برای حضور در طیعت گسترش پیدا کرد. در ابتدای امر، سفرکردن و فرار از شهرهای بزرگ، آلوده و پر سر و صدا متعلق به قشر خاصی بود؛ افراد متمول هر جامعه.
این افراد توان این را داشتند که در برخی از ایام سال به جای انجام فعالیت‌های اقتصادی به سفر بروند و زمانی را برای استراحت صرف کنند.
به مرور و با صنعتی‌شدن خودِ گردشگری، امکانات گسترش یافت و در نتیجه خدمات با هزینه‌های ارزان‌تری عرضه شد و نهایتا به سمتی پیش رفت که اکثر مردم در جوامع مختلف بتوانند سفر کنند. و نه فقط برای دوری از شهر و خستگی‌هایش که برای دیدن و لمس‌کردن زندگی و فرهنگ‌های مختلف در دنیا. البته هنوز هم سفر به عنوان یک خدمت لوکس محسوب می‌شود. با هر تغییری در زندگی اقتصادی مردم، به راحتی حذف می‌شود و جایش را به امور ضروری‌تر می دهد. در دورانی مثل یک سال اخیر هم که موضوعی به غیر از بحث اقتصادی یعنی سلامت انسان‌ها، سفر را عملا به فراموشی کشانده وبه یک رویا تبدیل کرده است.
از این پیشینه بگذریم، موضوع انواع گردشگری بحث جالبی است. البته که متخصصین این حوزه هنوز هم بر سر انواع سفر و تعاریف آن با هم اختلاف نظر دارند. با این حال به نظر من صحبت راجع به ارتباط بین سفر و موسیقی می‌تواند موضوع جالبی باشد که فارغ از اختلاف نظرها می‌توان به آن توجه کرد.
گردشگری موسیقی نوعی بازدید از یک شهر یا روستا است که افراد برای حضور در یک مراسم موسیقایی به آنجا می‌روند. دیدن جشنواره‌های مختلف موسیقی که می‌تواند شهرت جهانی داشته باشد تا حضور در یک اجرای موسیقی توسط یک گروه، همگی می‌تواند در این تعریف بگنجد. مساله این است که افراد به قصد شنیدن موسیقی و دیدن اجراکنندگان آن از نزدیک، سفر را برنامه‌ریزی می‌کنند. واضح است که در این نوع از سفر، فعالیت‌های دیگری هم انجام می‌شود. دیدن مکان‌های تاریخی آن مقصد و یا تجربه خوردن غذاهای مختلف محلی بخشی از این سفر است. هدف موسیقی و نتیجه دیدن و گشت در یک مقصد گردشگری است.

تعداد زیادی جشنواره موسیقی وجود دارد که معمولاً سالانه در سراسر جهان برگزار می‌شود و بازدیدکنندگان غیر محلی را به خود جلب می‌کند. طبق تعریف ویکی‌پدیا؛ بزرگترین جشنواره موسیقی جهان “فستیوال تابستانی” (Summerfest). است یک رویداد 11 روزه در شهر میلواکی واقع در ایالت ویسکانسین(Milwaukee, Wisconsin) ایالات متحده آمریکا با حضور سالانه نزدیک به 1،000،000 نفر گردشگر. این فستیوال سالانه از اواخر ماه جون تا اوایل ماه جولای برگزار می‌شود.

معروف است که آفریقایی‌ها می‌دانند چگونه مهمانی بگیرند و جشنواره موازین (Mawazine ) مراکش گواهی بر آن است. این فستیوال سالانه در حدود 2.65 میلیون نفر بازدیدکننده دارد. آن ها خوانندگانی مانند کریستینا آگیلرا ، جاستین تیمبرلیک و راد استوارت و هم چنین تعداد زیادی از مفاخر آفریقایی مانند آمادو و ماریام و تیناریوان را برای اجرای این فستیوال دعوت می‌کنند. این جشنواره در شهر رباط برگزار می شود و در برخی سال‌ها بالاترین رتبه را بین فستیوال های دنیا به خوداختصاص می‌دهد. زمان این فستیوالِ سالانه، در ماه می است.
وین مدت هاست که محل زندگی نوابغ موسیقی است و افراد برجسته‌ای مانند موتزارت در گذشته در این شهر زندگی می‌کرده‌اند. بنابراین جای تعجب نیست که اکنون این مکان محل برگزاری یکی ازبزرگترین جشنواره‌های موسیقی جهان باشد؛ هرچند برخی هم معتقدند که بزرگترین فستیوال موسیقی در این شهر برگزار می‌شود.

فستیوال Donauinselfest (فستیوال جزیره دانوب) که در جزیره ای در وسط رود دانوب برگزار می‌شود، تنها در سال 2016 جمعیت 3.1 میلیون نفری از مردم دنیا را به خود جلب کرد. این فستیوال در هوای آزاد برگزار می‌شود و ورود به آن رایگان است. این فستیوال هر ساله در ماه جون در این شهر پذیرای گردشگران و علاقمندان به موسیقی است.

جشنواره راک هلند (Pol’and’Rock) که قبلاً به عنوان جشنواره وودستاک (Woodstock) لهستان شناخته می شد یک جشنواره موسیقی راک رایگان در لهستان است. این جشنواره از سال 1995 برگزار می‌شود. در سال 2009 جشنواره وودستاک لهستان بیش از400هزار نفر مخاطب را جمع کرد. در سال 2011 بیش از 700هزار نفر در این جشنواره حضور داشتند. در سال 2019 ، تعداد کل حضور در جشنواره به750هزار نفر رسید و این جشنواره را به یکی از بزرگترین جشنواره های موسیقی در جهان تبدیل کرده است.

راک در ریو (Rock in Rio) یک جشنواره موسیقی تکرارشونده است که از ریودوژانیرو ، برزیل آغاز می‌شود. این جشنواره بعدا به مکان‌های دیگری مانند لیسبون، مادرید و لاس وگاس نیز منشعب شد. بین سال‌های 1985 تا 2019، هشت بار این جشنواره در ریو دو ژانیرو برگزار شده است. از سال 2004 تا 2018 نیز، هشت بار در لیبسون. سه بار در مادرید در سال‌های 2008 ، 2010 و 2012 و یک بار هم در لاس وگاس ، در سال 2015. راک در ریو یکی از بزرگترین جشنواره‌های موسیقی در جهان است که 1.5 میلیون نفر در اولین رویداد آن شرکت کردند.

از نظر خیلی‌ها این فستیوال بزرگترین جشنواره موسیقی آمریکای جنوبی و درخشان‌ترین جشنواره جهانی است. در سال 2015، کتی پری، ریانا، کوئین، متالیکا، راد استوارت و التون جان در این فستیوال اجرای موسیقی داشتند. اینها تنها تعدادی از مشهورترین خواننده‌های دنیا هستند که در این فستیوال حضور دارند.