آتشی دردست!
آ
زمانی که یکی از دست اندرکاران مسایل اقتصادی که ازقضااز صاحبنظران فقه نیز می باشد به مردم توصیه کرد به منظور حفظ ارزش دارایی های ریالی خود آن ها را تبدیل به ارز و طلا کنند ، می شد حدس زد که پیش بینی های کارشناسان به روند افزایشی ارزش ارز و کاهش ارزش ریال تمایل دارد.
در حال حاضر علی رغم تصمیم های تازه ای که نهادهای مالی و اقتصادی برای آرام کردن بازار اتخاذ می کنند ، این روندافزایشی با افت و خیزهایی ادامه دارد. کارشناسان ادامه این وضعیت را ناشی از عوامل متعددی می دانند. توجه فرمایید :
“بازار آزاد ارز در ایران یکی از چالش‌برانگیزترین ابعاد اقتصادی کشور به‌شمار می‌رود. این بازار به‌دلیل وابستگی بالای اقتصاد ایران به درآمدهای نفتی ، محدودیت‌های ارزی ، و حضور گسترده عوامل غیررسمی ، ساختاری منحصر به فرد دارد که آن را از بازارهای ارز در کشورهای توسعه‌یافته متمایز می‌کند.”
عواملی که در رابطه با ارز موردنظرکارشناسان هست به طورفهرست این چنین است:
“بخش اول؛ تحلیل طرف عرضه در بازار آزاد ارز ایران
الف) صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی
ب) صادرات غیرنفتی
ج) ارز خانگی
د) سرمایه‌گذاری خارجی و حواله‌های مالی
بخش دوم ؛ تحلیل طرف تقاضا در بازار آزاد ارز ایران
تقاضا برای ارز در ایران از طیف گسترده‌ای از نیازها و انگیزه‌ها ناشی می‌شود که می‌توان آن ها را در چند دسته اصلی تقسیم بندی کرد:
الف) واردات کالا و خدمات
ب) مصارف شخصی
ج) سفته‌بازی و سرمایه‌گذاری
د) فرار سرمایه
بخش سوم ؛ عوامل تأثیرگذار و چالش‌های ساختاری در بازار آزاد ارز
الف) قاچاق و فعالیت‌های غیرقانونی
ب) انحصار صنایع بزرگ
ج) نقش دولت
د) ضعف نظارتی و شفافیت پایین
بخش چهارم؛ مقایسه بازار آزاد ارز ایران با بازارهای پیشرفته
بازار آزاد ارز در ایران از نظر ساختار، شفافیت و عملکرد تفاوت‌های اساسی با بازارهای پیشرفته در اروپا و آمریکا دارد:
*شفافیت و رقابت
*نقش عوامل غیررسمی
*نوسانات قیمت
*زیرساخت‌های مالی
جمع‌بندی
بازار آزاد ارز در ایران ترکیبی پیچیده از عوامل رسمی و غیررسمی ، شفاف و غیرشفاف ، و انگیزه‌های اقتصادی و سفته‌بازانه است ، این بازار به‌دلیل ساختار غیررقابتی و حضور گسترده عوامل مداخله‌گر ، تفاوت‌های بنیادی با بازارهای مشابه در کشورهای پیشرفته دارد. سیاست‌گذاران باید با ایجاد شفافیت ، تقویت زیرساخت‌های مالی ، و نظارت مؤثر ، زمینه را برای تبدیل این بازار به نهادی کارآمد و پایدار فراهم کنند،
بهبود شرایط نیازمند اصلاحات ساختاری عمیق و استفاده از تجربه کشورهای پیشرفته و بهبود شرایط کسب‌و‌کار و تولید داخلی است.”
در مجموع ؛ وجود این عوارض در بازار ارز کشور شرایطی بوجود آورده که
عضوکمیسیون برنامه وبودجه مجلس می گوید:
“از آنجایی که نرخ ارز روند تدریجی افزایشی به خودش گرفته است ، مردم مشاهده می‌کنند ریال‌شان در مقابل سایر ارزها در حال سقوط ارزش است ، از همین رو مردم حس می‌کنند یک قطعه آتش در دست‌شان نگه داشته‌اند و سعی می‌کنند ریال‌شان را به دارایی تبدیل کنند که درجه نقدینگی بالاتری دارد و بهترین جایگزین برای این کار ارز است ، حال سراغ هر ارز خارجی غیر از ریال می‌روند ؛ یعنی از ریال بیخیال شدند و به ارزهایی پناه می‌برند که به وسیله آن ها یک دیواره دفاعی درست کنند و ارزش پول‌شان را حفظ کنند و خود این تقاضا برای ارز را بالا می‌برد.”
باید پذیرفت این آتشی هست که نه تنها دست مردم عادی را می سوزاند بلکه در حال حاضر قصد خاکستر کردن کل اقتصاد کشور را کرده است ورهمانطور که کارشناسان توصیه موکد دارند ، جز انجام اصلاحات ساختاری عمیق ، راه کار دیگری موثر نخواهد بود.