گردشگری شرق آسیا (ویتنام)
مریم سادات موسوی
قسمت اول
ویتنام، با نام رسمی جمهوری سوسیالیستی ویتنام، یک کشور در آسیای جنوب شرقی است. ویتنام با مساحت حدود ۳۱۱.۶۹۹ کیلومتر مربع، در بخش شرقی سرزمین اصلی جنوب شرق آسیا قرار دارد. این کشور با جمعیتی بالغ بر ۹۶ میلیون نفر ۱۵مین کشور پرجمعیت جهان به شمار میرود. ویتنام از شمال با چین، از غرب با لائوس و کامبوج همسایه است و از طریق خلیج تایلند با تایلند، فیلیپین و اندونزی، و از طریق دریای جنوبی چین با مالزی، مرز آبی دارد. پایتخت ویتنام هانوی است و بزرگترین شهر آن هو شی مین (سایگون سابق).
سرزمین ویتنام از اوایل دوران پارینه سنگی مسکونی بوده است. نخستین دولت شناخته شده ویتنامی در حدود هزاره نخست پیش از میلاد بر دلتای رود قرمز، شمال ویتنام امروزی، قرار داشت. امپراتوری هان در سال ۱۱۱ پیش از میلاد سرزمین های ویتنام را ضمیمه خاک خود کرد. در نتیحه ویتنام از سال ۱۱۱ پیش از میلاد تا ۹۳۹ پیش از میلاد، سال تاسیس نخستین امپراتوری مستقل ویتنامی، تحت تسلط چین قرار گرفت. امپراتوری‌های ویتنامی بعدی تا حد زیادی از فرهنگ چینی، بخصوص بودیسم و آیین کنفوسیوس، تاثیر گرفتند و آن را در جنوب، تا انتهای دلتای رود مکونگ، گسترش دادند. آخرین سلسله سلطتنتی ویتنام، سلسله نگوین، در سال ۱۸۸۷ توسط فرانسوی‌ها از بین رفت و ویتنام از این سال تحت استعمار فرانسوی‌ها قرار گرفت.
در قرن ۱۹ فرانسه ویتنام را مستعمره خود کرد. ویتنام طی جنگ جهانی دوم به اشغال ژاپن درآمد. پس از جنگ دوباره فرانسه زمام امور را در ویتنام به دست گرفت اما تنها اندکی پس از آن در سال ۱۹۴۵، ویتنام استقلال خود را به دست آورد. پس از استقلال ویتنام به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم و نظام کمونیستی در شمال و نظام غیرکمونیستی در جنوب این کشور حاکم شد (همشهری آنلاین). در سال ۱۹۶۵ آمریکا با فرستادن نیروهایی به ویتنام جنوبی به یاری جنوبی‌ها برای مقابله با شمالی‌ها شتافت. کمکی که به جنگ مشهور ویتنام منجر شد.
جنگ ویتنام نام مجموعه عملیات و درگیری‌های نظامی‌ای است که از سال ۱۹۵۵ تا ۱۹۷۵ میلادی بین نیروهای ویتنام شمالی و جبهه ملی آزادی‌بخش ویتنام جنوبی از یک سو، و نیروهای ویتنام جنوبی و متحدانش به ویژه ایالات متحده آمریکا از سوی دیگر رخ داد. همزمان و مرتبط با این جنگ، جنگ های نیابتی دیگری در لائوس و کامبوج بین نیروهای مورد حمایت ایالات متحده در برابر نیروهای کمونیستی در جریان بود.
جنگ ویتنام با سقوط سایگون توسط کمونیست های ویتنامی تمام شد و ویتنام در سال ۱۹۷۶ تحت یک حکومت متمرکز سوسیالیست، تحت رهبری حزب کمونیست ویتنام، متحد شد. اما اقتصاد دستوری ناکارآمد، تحریم‌های آمریکا و جامعه جهانی و جنگ با کامبوج و چین، باعث فلج شدن اقتصادی ویتنام شد. در سال ۱۹۸۶، حزب کمونیست ویتنام اصلاحات اقتصادی و سیاسی خود را آغاز کرد و در پی آن اقتصاد ویتنام به یک اقتصاد بازار محور تبدیل شد.
رضا احمدزاده در دنیای اقتصاد، از وضعیت اقتصادی ویتنام بعد از جنگ، گزارشی تهیه کرده است. او می‌نویسد جنگ ویتنام بخش قابل‌توجهی از مردم را درگیر قحطی و فقر کرد. تلاش‌های ویتنام قبل از دهه ۹۰، نتوانست موتور اقتصاد این کشور جنگ‌زده را روشن کند. اما در سه دهه اخیر ویتنام با درس گرفتن از اشتباهات گذشته خود، اصلاحات اقتصادی را در دستورکار قرار داد. «آزادسازی اقتصادی»، «عقد توافق‌نامه‌های تجاری با دیگر کشورهای منطقه»، «ثبات اقتصاد کلان» و «اصلاح سیاست‌های پولی و مالی» اقتصاد این کشور را متحول ساخت. براساس آمارهای بانک جهانی، صادرات ویتنام در سه دهه اخیر ۱۰۰برابر شده است. نکته جالب فتح بازار آمریکاست؛ اگرچه این کشور بزرگترین آسیب‌های جنگی را از آمریکا دید، اما در حال حاضر صادرات این کشور به آمریکا به ۶۱ میلیارد دلار رسیده است. طی این مدت هم چنین متوسط درآمد ویتنامی‌ها حدود ۳۰ برابر شده است. براساس آمارها، جمعیت زیر خط فقر نیز از ۶۰ درصد جمعیت به کمتر از ۵ درصد رسیده است که این امر نشان می‌دهد این کشور در مسیر توسعه اقتصادی قرار دارد.
رویکرد جدید سیاست‌گزاران از اواخر دهه ۸۰ میلادی نقش موثری در رشد اقتصادی در سال‌های بعد از آن داشته است. در این تغییر رویکرد، سیاست‌گذار از یک اقتصاد مبتنی بر برنامه‌ریزی مرکزی به بازار آزاد تمایل پیدا کرده و تجارت آزاد در دستورکار قرار گرفته است. در نتیجه این تغییر سیاستی با وجود افزایش جمعیت به اندازه ۲۵ درصد از سال ۱۹۹۰ تا سال ۲۰۱۹ درآمد سرانه از ۹۵ دلار به ۲۷۱۵ دلار رسیده است. نکته جالب توجه این که ویتنام از معدود کشورهای منطقه جنوب آسیا محسوب می‌شود که در سال ۲۰۲۰ گرفتار رکود نشد.
به نوشته وبسایت ایوار،زبان “ویتنامی”، زبان ملی و رسمی این کشور به شمار میرود؛ اما زبان‌های اقلیت دیگر را نیز می‌توان در آن پیدا کرد. هم چنین بیشتر مردم ویتنام از ۳ مذهب اصلی بودائی، کنفوسیوس‌گرایی و تائوئیسم پیروی می‌کنند و پیروان دین کاتولیک نیز کم‌کم در حال افزایش هستند. علاوه‌بر آن، ویتنامی‌ها پرستش نیاکان خود را نیز بسیار جدی می‌گیرند و محراب آن‌ها را در خانه یا اداره‌هایشان قرار می‌دهند. فستیوال‌های سنتی و بعضی از فستیوال‌های فرهنگ کشورهای دیگر با شور و هیجان بسیاری در ویتنام برگزار می‌شوند که در این میان می‌توان به جشن میانه‌ی پاییز و تولد بودا و سال نو قمری اشاره کرد.
مردم ویتنام برای خانواده و قبایل خود ارزش بسیاری قائل هستند. فرهنگ مردم ویتنام، یکی از قدیمی‌ترین فرهنگ‌ها در دنیا به حساب می‌آید و تا حد زیادی از آداب و رسوم کشور همسایه‌اش، یعنی چین تأثیر پذیرفته است. ویتنام، استقلال خود از کشور چین را در قرن ۱۰ میلادی به‌دست آورد و در دورانی که تحت سلطه‌ی فرانسه قرار گرفت، فرهنگ غربی، الفبای لاتین و مذهب کاتولیک به این سرزمین راه پیدا کرد. بعد از آغاز جنبش کمونیسم در ویتنام، محدودیت‌هایی برای تبادل فرهنگی با جوامع غربی ایجاد شد و به جای آن، مبادلات فرهنگی با کشورهایی همچون کوبا و اتحادیه جماهیر شوروی را تبلیغ کردند که حکومتی کمونیستی داشتند. کشور ویتنام در طول تاریخ دستخوش تغییرات گوناگونی شده اما هنوز هم بعضی از ویژگی‌های فرهنگ سنتی آن همچون احترام به ارزش‌های خانواده، تکریم نیاکان و اهمیت دادن به تحصیلات، دست‌نخورده باقی مانده است.
لباس سنتی مردم ویتنام، تغییرات بسیاری در طول تاریخ داشته و تا حد زیادی با توجه به سلیقه حاکمان هر منطقه تعیین می‌شد. برای مثال، مردم تا قبل از روی کار آمدن «خاندان نگویِن»، آزادی بیشتری در انتخاب پوشش خود داشتند؛ اما در دوران حکومت این سلسله، محدودیت‌هایی از لحاظ رنگ و نوع لباس برای مردم عادی در نظر گرفته شد. هم چنین در این دوران، فقط پادشاهان می‌توانستند لباس‌های طلایی بر تن کنند و رنگ بنفش و قرمز بیشتر در میان اشراف‌زادگان رواج داشت.
در ویتنام، خانواده و قبیله به فردگرایی ارجحیت دارد و در واقع قبیله، مهم‌ترین بخش این کشور به حساب می‌آید که بزرگ خاندان، مدیریت آن را برعهده می‌گیرد. اعضای یک قبیله طبق سنت قدیم در یک خانه زندگی می‌کردند و این سنت هنوز هم در این کشور پابرجا مانده است. اعضای هر قبیله، ارتباطی خونی با یکدیگر دارند و روستایشان را با توجه به اسم قبیله نام‌گذاری می‌کنند. مردم در قدیم در سن کم ازدواج می‌کردند که به طور سنتی و از طرف خانواده‌ها هماهنگ می‌شد. اما امروزه جوان‌ها، آزادی بیشتری در انتخاب شریک زندگی خود دارند و بیشتر عروسی‌ها همچنان به روش‌های سنتی و طی مراسمی مفصل برگزار می‌شود. ویتنامی‌ها مراسم تدفین را نیز به طور مفصل و طولانی برگزار می‌کنند. ابتدا بدن فرد مرده را شسته و لباس مناسبی بر او می‌پوشانند.
سپس یک چاپستیک را بین دندان‌های او گذاشته و دهان را با ۳ عدد سکه و کمی برنج پر کرده و جسد را درون تابوت می‌گذارند. تمامی اعضای خانواده و دوستان در مراسم تدفین شرکت داشته که مراحل مختلفی دارد و تا ۲ سال ادامه پیدا می‌کند. البته امروزه تعداد این مراحل کمتر شده و دیگر مراسم را به مفصلیِ گذشته برگزار نمی‌کنند.
در این نوشته ما مختصری در مورد ویتنام، تاریخ و فرهنک آن و وضعیت کنونی سیاسی توضیح دادیم. با جستجویی در اینترنت عکس‌های زیبایی از دیدنی‌های طبیعی و انسان ساخت این کشور می‌توانیم ببینیم. در یادداشت بعدی برخی از این دیدنی‌ها را معرفی می‌کنیم.
ادامه دارد….