وضعیت سالمندان کانادا، با توجه به رشد جمعیت

■ این روزها به واسطه پروژه‌ای که در زمینه تحققات بازار به همراه دوستانم دست گرفته‌ایم، سایت‌های مختلفی مربوط به کشور کانادا را مطالعه کرده‌ام. تحقیقاتی که ما انجام می‌دهیم، قرار است محصولی را برای سالمندان کشور کانادا طراحی و به بازار ارائه کند. ما در تیمی که روی این بخش کار می‌کنیم، فرصتی برایمان ایجاد شده است که بیشتر از شرایط این گروه سنی در کانادا بدانیم. علاوه بر سالمندان، وضعیت رشد جمعیت در این کشور و نگرانی‌ها و پیش بینی‌ها برای آینده این جمعیت رو به رشد نیز به نظر من جالب آمده است. فکر کردم شاید خالی از لطف نباشد بعضی از مطالبی که این مدت مرور کرده‌ام را به اشتراک بگذارم.

● در کانادا یک شهروند سالمند، فردی دارای سن 65 و بالاتر است. البته همه به این تعریف اعتقاد ندارند. از آنجایی که امید به زندگی در کانادا حدود 80 سال است، برخی معتقدند این تعریف باید به طور کلی عوض شود. احتمالا در تعاریف آینده، شروع دوره پیری به عددی بالاتر تغییر پیدا کند. جمعیت سالمندان در کانادا رو به رشد است و این یکی از نگرانی‌های دولت برای آینده است.
این نگرانی ناشی از چگونگی خدمات‌رسانی بهتر به این گروه و حمایت از آن ها است. دولت کانادا معتقد است چالش‌های زیادی در رابطه با به‌زیستی سالمندان در سال‌های آینده پیش‌رو خواهد داشت. این گروه باید از نظر وضعیت بهداشتی، مسائل فرهنگی، وضعیت اقتصادی، شرایط جمعیتی و سایر امور زندگی مورد توجه و تحقیق قرار گیرد. به خصوص که طبق گزارش‌های این دولت، این گروه از لحاظ مباحثی که بیان شد، در سطح یکسانی در کل کشور قرار ندارند. یکی دیگر از نکاتی که این دولت درباره سالمندان به آن توجه می‌کند، ایجاد همگونی بین برآورده‌کردن نیازهای سالمندان است. چرا که تنها بحث سلامت در رابطه با این گروه برای دولت مطرح نیست. موضوعاتی مثل امنیت مالی، وضعیت روانی و امنیت اجتماعی هم در اولویت قرار می‌گیرد.
امید به زندگی در زنان 84 سال و در مردان 80 سال است. البته اکثر کانادایی‌ها بالای 85 سال عمر می‌کنند. از آنجا که زنان امید به زندگی طولانی‌تری دارند، اکثر سالمندان در کانادا زن هستند. در سال 2011، زنان 52٪ از سالمندان 65 تا 74 ساله ، 56٪ سالمندان 75 تا 84 ساله و 68٪ سالمندان 85 سال و بالاتر را تشکیل داده بودند. با این حال پیش‌بینی می‌شود که طی سال‌های آینده در کانادا جمعیت سالمندان زن و مرد به یکدیگر نزدیک‌تر و این شکاف باریک‌تر شود.
جمعیت کانادا در تاریخ اول ژوئیه 2019 حدود37/589/262 نفر تخمین زده شده است. این افزایش جمعیت، از آمار مشابه سال گذشته 531,497 نفر بیشتر است. این رقم، بالاترین میزان افزایش جمعیت سالانه مشاهده‌شده در این کشور بوده است. پیش‌بینی می‌شود این رشد جمعیت با افزایش یک نفر در هر دقیقه ادامه پیدا کند. با افزایش جمعیت کانادا، جمعیت سالمندان نیز رو به گسترش است. برای اولین بار تعداد افراد بالای صد سال در این کشور به 10هزار نفر رسیده است.
حدود 82 درصد این افزایش جمعیت مربوط به ساکنین دائمی غیربومی کانادا طی سال‌های اخیر بوده است. مهاجرینی که در این کشور زندگی می‌کنند، یکی از عوامل بالارفتن نرخ جمعیت در این کشور هستند. کانادا در سال‌های 2018 و 2019 حدود 314هزار مهاجر پذیرفته است که در تاریخ کانادا نیز یکی از بالاترین سال‌های مهاجرپذیری بوده است. تعداد مهاجرین غیردائمی نیز رقمی حدود 172هزار نفر در این دو سال بوده است که شامل افرادی می‌شود که با ویزای کار، دانشجویی و یا درخواست پناهندگی در این کشور اقامت دارند.
بین سال های 2011 تا 2016 تعداد افراد 85 ساله و بیشتر، حدود 19% جمعیت کانادا را تشکیل می‌داده است. در سرشماری سال 2016، تعداد افراد 85 سال و بالاتر در این کشور حدود 771هزار نفر بوده است که 2 درصد جمعیت این کشور را رقم می‌زند. این عدد بالاترین میزان طی سال‌های قبل از آن بوده است.
این بدان معنی است که تا سال 2030 ، سالمندان کانادایی بیش از 9.5 میلیون نفر خواهند شد. علاوه بر این ، تا سال 2036 ، میانگین امید به زندگی در بدو تولد برای زنان به 86.2 سال و برای آقایان به 82.9 سال خواهد رسید. که همین موضوع نشان‌دهنده رشد جمعیت سالمند این کشور خواهد بود.
بنابراین با رشدی که جمعیت این کشور به ویژه جمعیت سالمند طی سال‌های آتی خواهد داشت، دولت این کشور برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی در آینده و هم چنین ایجاد رفاه بیشتر برای این گروه سنی، راه‌های مختلفی را مورد بررسی و اجرا قرار داده است.
یکی از آن ها ایجاد جامعه‌ “مناسب سنین مختلف”(age-friendly) در این کشور است. جامعه‌ای که در آن رفاه و آرامش در کنار احترام برای افراد در سنین مختلف به خصوص سنین بالای 65 سال فراهم باشد. در چنین جامعه‌ای سیاست ها، خدمات و ساختارهای مربوط به محیط شهری و اجتماعی به گونه‌ای طراحی

شده است که به افراد مختلف به ویژه سالمندان کمک کند تا با خیال راحت زندگی کنند. این یعنی علاوه بر این که از سلامت جسمی برخوردار هستند، از سلامت روانی به واسطه داشتن حس مفیدبودن در جامعه نیز برخوردار باشند.
در جامعه‌ای مناسب سنین مختلف، معمولا پیاده‌روها به شکلی طراحی شده‌اند که محدوده آن برای همه مشخص باشد. ساختمان‌ها درهای اتوماتیک و آسانسور دارد. و البته نگهداری از این زیرساخت‌ها نیز از مصادیق چنین محیطی به حساب می‌آید.
علاوه بر آن، سایر تسهیلات باید به گونه‌ای باشد که مثلا سالمندان بتوانند به راحتی در امور اجتماعی و فعالیت‌های مختلف شرکت کنند. مثل بازدید از موزه‌ها و کتابخانه‌ها، گذراندن دوره‌های آموزشی مختلف و حتی انجام فعالیت‌های داوطلبانه در امور خیریه و فعالیت‌های مدنی. این بدان معناست که از تجربه این گروه سنی، حتی بعد از بازنشستگی و ترک شغل هم بتوان در جامعه استفاده کرد. این رویکرد به نوعی سعی می‌کند دانش در جامعه به صورت دائمی در حال انتقال از نسل قبل به نسل بعد باشد. و در عین حال افراد با سنین بالاتر، با داشتن حس مفیدبودن، تا پایان عمر بتوانند به صورت فعالانه و سالم زندگی کنند.
یکی دیگر از اقدامات دولت کانادا برای ارج‌نهادن به سالمندان، معرفی روز اول اکتبر به عنوان روز ملی سالمندان است. این روز موقعیتی است تا کانادایی‌ها بتوانند در جشن‌های بزرگ و گروهی برای ارج‌نهادن به سالمندان شرکت کنند. آن ها در این جشن‌ها در کنار پدر یا مادر، همسایه، دوست و یا همکار خود حضور خواهند داشت و برای لذت‌بردن او از این روز وی را همراهی خواهند کرد. در این روز روی موضوعات امنیت درآمدی و روانی سالمندان، بهبود وضعیت اجتماعی آن ها و هم چنین اختصاص هزینه برای خانه‌های سالمندان تاکید می‌شود.
دولت کانادا برای کمک به این که سالمندان از کیفیت بالایی در زندگی برخوردار باشند دست به برنامه‌ریزی و ابتکار عمل در رابطه با سیاست‌های خود برای این گروه زده است. این سیاست‌ها و برنامه‌ها شامل این گروه، فرزندان و خانواده‌های آن ها، افرادی که از سالمندان نگهداری می‌کنند و خانه‌های مخصوص خدمات‌رسانی به این گروه (مثل خانه سالمندان یا مراکز مراقبت از سالخوردگان با بیماری‌های مزمن) است.
برای مثال؛ تضمین امنیت مالی سالمندان، مشارکت فعال در جامعه، داشتن سالخوردگی سالم و فعال، مبارزه با تعرض و سوءاستفاده نسبت به سالمندان و اطمینان از دسترسی سالمندان به اطلاعات ، خدمات و مزایای مختلف از سیاست‌های این دولت است.
برنامه‌ریزی و گسترش کمک به سالمندان در شرایط مختلف اورژانسی، توجه به سلامت ذهنی این گروه به اندازه یا حتی بیش از سلامت جسمی، داشتن برنامه‌هایی برای ایجاد امنیت مالی این گروه و نظارت بر امر نگهداری از سلامت سالمندان نیز از دغدغه‌های دولت کانادا است. این نگهداری شامل مراقبت‌های هرازگاهی در منزل تا مراقبت‌های دائمی در مکان‌های مناسب این امر مانند خانه سالمندان می‌شود.
نهایتا این که؛ در سال 2006 ، دولت کانادا وزارت سالمندان را برای توسعه اجتماعی کانادا ایجاد کرد. وظیفه این بخش، همکاری مشترک با بسیاری از وزرا ، ادارات و آژانس‌های درگیر در تدوین سیاست‌ها و برنامه‌هایی است که بر سالمندان کانادا تأثیر می‌گذارد. در این وزارتخانه، از تمامی ایالات کانادا، نمایندگانی حضور دارند که با اشراف بر امور سالمندان، نظرات و پیشنهادهای خود را برای تدوین طرح‌ها و برنامه‌های مربوط به سالمندان ارائه می‌دهند. از نظر آن ها، سیاست مرتبط با سالمندان، ذاتاً موضوعی میان‌رشته ای است. این یعنی مسائل مربوط به سالمندان کانادا در محدوده بسیاری از ادارات و آژانس‌های فدرال قرار دارد.
شورای ملی سالمندان (National Seniors Council) یکی دیگر از اقدامات دولت برای حمایت از این گروه سنی است. این شورا با سالمندان، ذینفعان و کارشناسان، مشغول مشاوره برای ارائه نظرات مختلف تخصصی به دولت کانادا در مورد موضوعات و فرصت‌های موجود و نوظهور مربوط به بهداشت، رفاه و کیفیت زندگی سالمندان است. این شورا هم چنین به موضوعاتی که برای سالمندان مهم است اشراف دارد و می‌تواند آن ها را در اختیار دولت فدرال قرار دهد. این شورا اولویت‌هایی در این رابطه نیز تعریف کرده است؛ مراقبت از سوءاستفاده مالی و کلاهبرداری از سالمندان، مشاوره به دولت برای ابعاد مختلف سلامت سالمندان، توجه به نیازهای مسکن در رابطه با سالمندان، و مقابله با ادبیات تبعیض به واسطه سن (ageism) با تغییر گفتمان ملی، اهم این موضوعات است.
این نوشتار، اشاره کوچکی به خدمات و برنامه‌های دولت کانادا در رابطه با سالمندان یعنی افراد دارای سن 65 و بیشتر کرد. جزییات بیشتری درباره اقدامات این دولت نیز وجود دارد که در وبسایت‌های مربوطه می‌توان به آن دست یافت.
منابع:
https://www.statcan.gc.ca/
https://www.canada.ca/