داستان پرواز [از برادران رایت تا کووید-19]

مریم سادات موسوی

قسمت چهارم

سه یادداشت قبلی به پیشینه پرواز اشاره داشت. این که انسان چگونه توانست آرزوی پرواز را به نیازی جدانشدنی در زندگی روزمره‌اش تبدیل کند. حتی امروزه که شیوع ویروس کرونا کار جهان، من‌جمله صنعت هواپیمایی، را دگرگون کرده است، باز هم جابه‌جایی انسان امری اجتناب‌ناپذیر محسوب می‌شود.
تاریخ اختراع هواپیما و ورود آن به ایران را توضیح دادم. خطوط هواپیمایی مطرح دنیا را نیز معرفی کردم و نهایتا به خطوط هواپیمایی ایران رسیدم. ایران‌ایر که از ابتدا کارش را با نام هما (هواپیمایی ملی ایران) آغاز کرد بود، هنوز نیز تحت پرچم ایران مشغول به فعالیت است. توضیح مختصری در مورد هواپیمایی ایران‌ایرتور و آسمان نیز دادم. در این بخش ابتدا سایر خطوط هواپیمایی ایران را معرفی مختصری می‌کنم.

• هواپیمایی کیش
هواپیمایی کیش، که با عنوان تجاری کیش‌ایر شناخته می‌شود یک شرکت هواپیمایی ایرانی است که در سال۱۳۷۰ به مرکزیت جزیره کیش تأسیس شد. این شرکت هم ‌اکنون جزو ۵ شرکت ایرانی عضو یاتا می‌باشد و گواهی نامه آیوسا را دریافت کرده است.

• هواپیمایی ساها
هواپیمایی ساها یک شرکت هواپیمایی ایرانی به مرکزیت تهران است که توسط نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۶۹ تأسیس شد. ساها مخفف عبارت «سرویس ارتباط هوایی ارتش» است که علاوه بر جابه‌جایی پرسنل ارتش، جابه‌جایی افراد غیرنظامی را نیز بر عهده دارد.
در گذشته پروازهای مسافربری این شرکت به وسیله ۵ فروند بوئینگ ۷۰۷ و پروازهای باربری به وسیله ۲ فروند بوئینگ ۷۴۷ انجام می‌شد. پروازهای این شرکت بیشتر در مسیر تهران به مشهد، کیش، عسلویه، شیراز و اهواز بود.
در سال ۲۰۱۳ به علت فرسودگی ناوگان این شرکت از ادامه فعالیت‌ آن جلوگیری شد. هواپیمایی ساها که آخرین کاربر بوئینگ ۷۰۷ به عنوان یک هواپیمای مسافربری در جهان بود با جایگزین کردن هواپیماهای فرسوده خود با دو فروند بوئینگ ۷۳۷ که کارکرد کمتری نسبت به هواپیماهای گذشته این شرکت داشت فعالیت خود را از سر گرفت.

• هواپیمایی ماهان
هواپیمایی ماهان شرکت هواپیمایی خصوصی ایرانی است و آشیانه اصلی این شرکت در شهر کرمان قرار دارد. این شرکت در سال ۱۳۷۱ در کرمان تأسیس شد و نام ماهان‌ایر نیز برگرفته از ماهان شهری در ۳۵ کیلومتری شهر کرمان است. سهام‌دار عمده این شرکت مؤسسه خیریه مولی‌الموحدین است. شرکت هواپیمایی ماهان هم‌اکنون ناوگانی متشکل از ۳۷ فروند هواپیمای مسافربری و باری را در اختیار دارد. روزانه به ۲۰ مقصد، در اروپا، آسیا و خاورمیانه، پروازهای مستقیم دارد. این شرکت هواپیمایی از سال ۲۰۱۱ به دلیل خدمات‌رسانی به سپاه پاسداران، تحت تحریم آمریکا، و از ۲۰۱۹ با ممنوعیت پرواز آلمان و فرانسه قرار دارد. برخی منابع، هواپیمایی ماهان را عامل انتقال ویروس کرونا به ایران می‌دانند.

• هواپیمایی کارون
شرکت هواپیمایی کارون که در گذشته با نام شرکت هواپیمایی نفت ایران شناخته می‌شد شرکت هواپیمایی چارتری ایرانی است، که دفتر مرکزی آن در شهر اهواز قرار دارد. این شرکت هواپیمایی به صورت باربری و مسافربری فعالیت می‌کند.
هواپیمایی نفت به عنوان قدیمی‌ترین شرکت هواپیمایی غیرنظامی ایران، حدود ۸۵ سال پیش با نام خدمات هوایی نفت پا به عرصه فعالیت گذاشت و از سال ۱۳۷۲ تا سال ۱۳۸۸ با نام شرکت حمل‌ونقل هوایی ایران به فعالیت خود ادامه می‌داد، اما از آذر ماه سال ۱۳۸۸ به شرکت هواپیمایی نفت، تغییر نام داد. مالک اصلی این هواپیمایی شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی صنعت نفت می‌باشد. این هواپیمایی در حدود ۵۲۰ کارمند دارد. در تابستان سال ۱۳۹۶ نام این شرکت از هواپیمایی نفت به کارون تغییر پیدا کرد تا کار واگذاری و فروش این شرکت توسط شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی صنعت نفت (اوپیک) انجام شود.

• هواپیمایی کاسپین
شرکت هواپیمایی کاسپین، یکی از شرکت‌های هواپیمایی خصوصی ایرانی است که در سال ۱۳۷۱ تأسیس شد. قطب اصلی این شرکت تهران و اکنون با۱۰ فروند هواپیمای متعلق به خود، در حال فعالیت است.
شرکت هواپیمائی کاسپین به عنوان یکی از اولین شرکت‌های هواپیمائی خصوصی در صنعت حمل و نقل هوائی در سال ۱۳۷۱ با همت جمعی از اعضای این صنعت تأسیس و لوگوی این شرکت در سال ۱۳۶۸ طراحی شد.

• هواپیمایی قشم
هواپیمایی قشم با عنوان تجاری قشم‌ایر یکی از هواپیمایی‌های دولتی ایرانی است. شرکت هواپیمایی قشم در سال ۱۳۷۲ با اجاره‌کردن هواپیما فعالیت پروازی خود را با نام فراز قشم آغاز کرد. از سال ۱۳۷۵ با انعقاد قرارداد اجاره با مالکان هواپیماهای مسافری پهن‌پیکر پروازهای خود را در مسیرهای تهران — قشم، تهران — دبی و دیگر شهرهای ایران انجام داده‌است. در ابتدا پروازهای مسافری این شرکت با دو فروند هواپیما آغاز شد و شرکت توانست تا سال ۱۳۷۹ تعداد ۷ فروند هواپیما در اختیار گیرد. در سال ۱۳۸۵ مالکان تصمیم به واگذاری شرکت گرفتند و در نهایت درسال ۱۳۸۶شرکت هولدینگ توسعۀ سورینت قشم متعلق به بابک زنجانی مالک این شرکت شد. در سال 91 رسماً نام شرکت از هواپیمایی فراز قشم به هواپیمایی قشم تغییر یافت. نهایتاً این شرکت در سال ۱۳۹۳ به وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران واگذار شد.

• هواپیمایی زاگرس
شرکت هواپیمایی زاگرس در سال ۱۳۸۴ با ثبت در منطقه آزاد اروند و با ورود دو فروند هواپیمای توپولوف فعالیت خود را آغاز کرد و در سال ۱۳۸۶ دو فروند هواپیمای بویینگ MD به ناوگان خود اضافه کرد. اولین پرواز بین‌المللی زاگرس در سال ۱۳۸۷ با پرواز در مسیر تهران – دمشق انجام شد. در حال حاضر این شرکت دارای ۲۰ فروند هواپیما، شامل ۷ فروند ایرباس ای۳۲۰، ۱ فروند ایرباس ای۳۱۹، ۲فروند ایرباس ای۳۲۱، ۳ فروند مک‌دانل داگلاس ام‌دی۸۳ و ۶ فروند مک‌دانل داگلاس ام‌دی-۸۲ است. هم چنین این شرکت در ۱ تیر ماه ۱۳۹۶ تفاهم‌نامه اولیه برای خرید ۲۸ فروند هواپیمای جدید را با ایرباس منعقد کرد.

• هواپیمایی تابان
شرکت هواپیمایی تابان در سال ۱۳۸۴ موفق به کسب مجوز از سازمان هواپیمایی کشوری ایران شد و از سال ۱۳۸۵ پروازهای خود را به‌طور رسمی آغاز کرد. مرکز عملیاتی این شرکت در شهر مشهد است. تابان در سال ۱۳۸۹ نیز آشیانه تعمیر و نگهداری خود را در فرودگاه هاشمی‌نژاد مشهد افتتاح کرد و از این طریق علاوه بر هواپیماهای ملکی خود به دیگر شرکت‌ها نیز خدمات ارائه می‌کند.

• هواپیمایی آتا
هواپیمایی آتا یک شرکت هواپیمایی ایرانی است که در سال ۱۳۸۷، به مرکزیت شهر تبریز، تاسیس شد. هم‌اکنون این شرکت با اختیار داشتن تعدادی هواپیما در ناوگان خود به مقاصد داخلی ایران از تبریز، تهران و مشهد و هم چنین چند مقصد خارجی فعال بوده و پرواز‌های برنامه‌ای دارد.
آتا واژه ای تُرکی است. این شرکت با تصویب هیات دولت، در تاریخ ۲۷ آذر ۱۳۸۷، به عنوان شانزدهمین شرکت هواپیمایی کشور ایران، راه‌اندازی شد. نخستین پرواز شرکت هواپیمایی آتا در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۸۸ هم‌زمان با افتتاح این شرکت توسط وزیر راه و ترابری وقت، از فرودگاه بین‌المللی تبریز به مقصد مشهد صورت پذیرفت و پروازهای رسمی شرکت هواپیمایی آتا از تاریخ ۱۷ بهمن ۱۳۸۸ از تبریز به مقصد تهران انجام شد. شرکت هواپیمایی آتا فعالیت خود را با ۴ فروند هواپیمای ام‌دی-۸۳ با ظرفیت ۱۶۵ نفر مسافر آغاز کرد.

• هواپیمایی معراج
هواپیمایی معراج یکی از شرکت‌های هواپیمایی خصوصی کشور ایران است که در سال ۱۳۸۹ با مجوز سازمان هواپیمایی کشوری تأسیس شد. دفتر اصلی این شرکت در تهران قرار دارد. همه پروازهای بین‌المللی این شرکت با هواپیمای ایرباس آ۳۰۰ انجام می‌شود اما برخی مواقع از هواپیماهای خانواده ایرباس ای۳۲۰ نیز استفاده می‌شود، با این حال، همه پروازهای داخلی با خانواده ایرباس ای۳۲۰ انجام می‌شوند.

• هواپیمایی وارش
شرکت هواپیمایی وارش یا وارش‌ایر( سهامی خاص)یک شرکت هواپیمایی ایرانی است که در سال ۱۳۹۶ با محوریت استان مازندران در شهر ساری فعالیت خود را آغاز کرده‌است. وارش در زبان تبری به‌معنای باران و هواپیمایی وارش اولین شرکت هواپیمایی در استان مازندران است. این شرکت هم‌اکنون با ۵ فروند هواپیما در دو فرودگاه مهرآباد تهران و دشت ناز ساری در حال فعالیت است.

• فلای پرشیا
هواپیمایی فلای پرشیا یک شرکت هواپیمایی خصوصی ایرانی است که در سال ۱۳۹۷ تأسیس شد و فعالیت خود را در سال ۱۳۹۸ به مرکزیت شیراز آغاز نمود. هم‌اکنون با ۳ فروند هواپیما و ۶ مقصد پروازی در حال فعالیت است.
شرکت هواپیمایی فلای پرشیا پس از ثبت در اداره ثبت شرکت‌ها در سال ۱۳۹۷، فعالیت خود را جهت دریافت گواهی نامه عملیات پروازی از سازمان هواپیمای کشوری شروع و پس از دریافت این گواهی نامه (AOC) در آذر ماه ۱۳۹۸ با انجام اولین پرواز مسافری از مبدأ شیراز به مشهد، فعالیت خود را آغاز کرد. شروع به کار این شرکت در شورای عالی هوانوردی کشور در سال ۱۳۹۶ با سه فروند موافقت شد و این خط هوایی به مرکزیت شیراز و از فرودگاه بین‌المللی شهید دستغیب فعالیت می‌کند. ادامه دارد…