باغ گلشن رازشبستر
تکه ای ازمن ، تکه ای اززمین
مریم سادات موسوی
( آرامگاه شیخ محمود شبستری )
باغ گلشن راز یکی از جاهای دیدنی استان آذربایجان شرقی است که بیشتر شهرت و محبوبیت آن بهعلت وجود آرامگاه شیخ محمود شبستری، شاعر و عارف برجسته و مشهور قرن هفتم است. شیخ محمود شبستری از علما و فضلای عصر خود بود و بهدلیل داشتن مثنوی گلشن راز شهرت جهانی پیدا کرد. مقبره وی که از آثار دوره ایلخانی به حساب میآید، در تاریخ دهم مهرماه سال ۱۳۸۰ هجری شمسی با شماره ثبت ۴۱۹۷ در شبستر ثبت ملی شد و همواره علاقهمندان عرفان و گردشگران بسیاری از ایران و جهان را به خود جذب میکند.
باغ گلشن راز شبستر کجاست؟
باغ گلشن راز در دل شهرستان شبستر در استان آذربایجان شرقی واقع شده است.
آدرس: استان آذربایجان شرقی، شبستر، خیابان گلشن راز.
معرفی آرامگاه شیخ محمود شبستری
آرامگاه شیخ محمود شبستری در قرن هفتم در دوره ایلخانیان ساخته شد و در باغ گلشن راز شبستر قرار دارد. شکل و طراحی این مجموعه به سبک معماری سنتی ایرانی — اسلامی است که مدفن شیخ در وسط آن بهصورت نگین یک انگشتر میدرخشد.
این بنا در زمان قاجار توسط حاج میرزا آغاسی، وزیر محمدشاه تجدید عمارت شد. این آرامگاه علاوه بر شیخ محمود شبستری، عارف دیگری با نام بهاالدین یعقوب تبریزی را در خود جای داده است که گفته میشود، استاد شیخ محمود شبستری بود. به این شکل، آرامگاه دارای دو سنگ قبر است.
در سال ۱۲۲۹ هجری شمسی دو قطعه سنگ نوشته مرمر با خط نستعلیق برجسته روی قبرها نصب شد. سنگ مزار شیخ محمود شبستری سال وفات وی را ۶۹۹ هجری شمسی ذکر کرده است. در کتاب روضاتالجنان، شیخ ابی بابا و شیخ محمود شبستری معاصر یکدیگر بودهاند و در یک سال فوت کردهاند؛ بنابراین احتمالا شیخ محمود شبستری در حدود سن ۵۰ سالگی درگذشته است. قبر شیخ در سال ۱۲۵۹ هجری شمسی بنا به فرمان میرزا حسین سپهسالار مورد مرمت قرار گرفت.
در باغچه مقبره، چند قطعه سنگ حجاریشده وجود دارد که سه قطعه از آنها جالب و دارای ارزش هستند. دو قطعه دیگر شبیه به صندوق به نظر میرسند که احتمالا از سنگهای پایه در ورودی باغچه بودند. قطعه سنگ دیگر دارای پایه سنگی مقرنس مشعلی است که از نوع سنگهای کبود معمولی به حساب میآید.
امروزه مجموعه آرامگاه شیخ بهصورت یک مجموعه فرهنگی — هنری مورد استفاده قرار میگیرد و از جاهای دیدنی شبستر به شمار میرود. در حال حاضر در این مجموعه کلاسهای مختلف علمی و فرهنگی برگزار میشود؛ ضمن این که این محل دارای کتابخانه عمومی و تخصصی در زمینه ادب و عرفان اسلامی، سالن کنفرانس و چایخانه سنتی است.
این مجموعه در تاریخ دهم مهرماه سال ۱۳۸۰ هجری شمسی با شماره ثبت ۴۱۹۷ در شبستر ثبت ملی شد و همواره علاقهمندان عرفان و گردشگران بسیاری از ایران و جهان را به خود جذب میکند.
شیخ محمود شبستری کیست؟
شیخ سعدالدین محمود شبستری از عرفای قرن هفتم و هشتم هجری قمری است که در ایام سلطنت گیخاتو در شبستر متولد شد و در زمان سلطان محمد خدابنده و ابوسعید بهادر در شهر تبریز زندگی کرد و به شهرت رسید. شیخ به سفرهای بسیار رفت و با علمای حجاز و مصر و شام دیدار و کسب دانش کرد. شیخ محمود شبستری در بیان شرح حال خود اشاره میکند که به کرمان نیز سفر داشته و در آنجا تاهل اختیار کرده و در کرمان دارای فرزند شده است. فرزندان وی برخی نیز اهل قلم و کمالات بودهاند.
شیخ محمود شبستری طبق نوشته سنگ قبرش در سال ۷۲۰ هجری قمری وفات کرده است. برخی تاریخ فوت وی بر مزارش را درست نمیدانند و احتمال میدهند که در طول زمان و بهدلیل تجدید بنا تغییر کرده باشد.
در مورد مذهب شیخ محمود شبستری نیز اختلافاتی وجود دارد. برخی وی را پیرو مذهب سنت دانستهاند و برخی دیگر وی را پیروی شیعه اسماعیلیه معرفی و علت آن را نوشتن تفاسیر اسماعیلیان بر گلشن راز شیخ ذکر کردهاند.
شهرت شیخ محمود شبستری بیشتر بهواسطه مثنوی گلشن راز است که در سال ۶۹۶ هجری شمسی در پاسخ به سوال از مسائل عرفانی اهالی خراسان سروده بود. این مثنوی ۱۰۰۰ بیت دارد و یکی از جذابترین کتابهای عرفانی محسوب میشود. اروپاییان نیز گلشن راز را به زبانهای انگلیسی و آلمانی ترجمه و چاپ کردهاند. مثنوی گلشن راز از قرن ۱۷ و ۱۸ میلادی در بین فلاسفه غرب همچون کانت نیز مطالعه شده بود.
شیخ علاوه بر کتاب گلشن راز، کتاب دیگری به
نام مثنوی سعادتنامه با ۳۰۰۰ بیت دارد که مشتمل بر حکایات و تمثیلات است و شرح حال و آثار پنج نفر از عرفای مشهور تبریز در قرن ششم نیز در آن به چشم میخورد.
نکات بازدید از باغ گلشن راز شبستر
اگر علاقهمند به فلسفه و عرفان هستید، بازدید از باغ گلشن راز را از دست ندهید که محیطی آرامبخش و روحانی دارد.
آدرس : ایران، استان آذربایجان شرقی، شبستر، خیابان گلشن راز
بازدید از این جاذبه گردشگری رایگان و مدت زمان بازدید از این جاذبه: کمتر از یک ساعت است.
یانیق تپه
یانیق تپه که با نام قره تپه نیز شناخته میشود، از آثار تاریخی دوران پیش از ورود اسلام به ایران به شمار میرود و در روستای تازه کند، در شهرستان تبریز واقع شده است. در سال ۱۳۳۹، هیاتی انگلیسی کاوشهای خود را در این تپه آغاز کرد که طبق بررسیهای آنها، قدمت تپه به اواخر هزاره سوم پیش از میلاد، یعنی مقارن با اواخر عصر سنگ و مس و اوایل عصر مفرغ در آذربایجان بازمیگردد. قطعاتی مانند آسیاب دستی، داس سنگی، سفال، آلات و ادوات و… از این تپه کشف شدهاند. با توجه به ارزش تاریخی، یانیق تپه در ردیف جاهای دیدنی تبریز قرار گرفته است و در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰، با شمارهی ثبت ۴۱۷۰ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
آدرس : ایران، استان آذربایجان شرقی، تبریز، ۳۱ کیلومتری جنوب غربی تبریز، ۶ کیلومتری شمال خسرو شاه، جنوب شرقی روستای تازه کند
بازدید از این جاذبه گردشگری رایگان و مدت زمان بازدید از این جاذبه: کمتر از یک ساعت است.
موزه صدا (خانه تاریخی امیر پرویز)
موزه صدا یکی از جالبترین موزهها و دیدنی های تبریز است که آن را میتوان حنجرهای برای طنیناندازی افکار هنری موسیقیدانان، اساتید، پژوهشگران و جوانان هنردوست آذربایجانی تلقی کرد. این موزه در خانه تاریخی امیر پرویز قرار دارد که با بنایی دو طبقه، دارای آجرکاریهای زیبا، درب و پنجرههای چوبی و نمای ورودی دیدنی است و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مجموعه موزه شامل بسیاری از اشیای مرتبط با صدا و موسیقی میشود و برخی از تالارهای آن تالار استاد اقبال آذر، تالار استاد سلیمی، تالار استاد بابایان، تالار استاد بیگجه خانی و تالار استاد زاون هستند. همچنین این موزه دارای آرشیو صوتی شامل اذان موذنها، مجموعه صوتی قاریان، تعزیهخوانان، چاوشخوانان، شبیهخوانان، سرودخوانان، آوازخوانان، نوازندگان، آهنگسازان و آثار ارزشمندی از موسیقیهای فاخر است.
آدرس : ایران، استان آذربایجان شرقی، تبریز، خیابان تربیت مدت زمان بازدید از این جاذبه: بین ۱ تا ۲ ساعت
است.
